Web 3.0 là thuật ngữ xuất hiện gần đây, nó là khái niệm của một thế hệ internet thứ ba – một mạng lưới phi tập trung, nơi mà người dùng được toàn quyền kiểm soát dữ liệu, thông tin cá nhân và các hoạt động của họ trên internet. Trong bài viết này, hãy cùng Tech Town nhìn lại các thế hệ Web 1.0, 2.0 và tìm hiểu về khái niệm Web 3.0 cũng như những tiềm năng của nó.

Web 1.0 và Web 2.0 

Internet xuất hiện từ năm 1990, vào thời điểm đó website giống như một công cụ truyền tải thông tin, người dùng sẽ chỉ nhận thông tin đó một cách bị động mà không thể làm gì khác. Tất nhiên lúc này vẫn chưa có khái niệm Web 1.0 nào cả.

Đến năm 1999, Darcy DiNucci – Tác giả, nhà thiết kế web và chuyên gia UX, là người đầu tiên đưa ra khái niệm Web 2.0 (từ đó, người ta gọi những website trước thời Web 2.0 là Web 1.0). Một đoạn trong bài viết của bà như sau:

“Web mà chúng ta đang biết, vốn chỉ đơn giản là tải về hình ảnh vào một cửa sổ trình duyệt tĩnh, đây chỉ là một phần rất nhỏ của web trong tương lai. Những dấu hiệu của Web 2.0 trong thời gian đầu đã xuất hiện dần dần, và chúng ta chỉ mới thấy được những bước đi đầu tiên. Web sắp tới có thể hiểu như là nơi mà các hành động xảy ra….”

Web 2.0 vượt trội hơn Web 1.0 ở khả năng tương tác giữa người dùng với website. Người dùng có thể thao tác trên trang web như đăng ký tài khoản, chọn nội dung, đăng tải hình ảnh, video,… Về phương diện kỹ thuật, sự tiến bộ của Web 2.0 nằm ở khả năng tách các yêu cầu của người dùng gửi đến hệ thống máy chủ và phản hồi các dữ liệu riêng biệt cho từng yêu cầu. Điều đó giúp cho người dùng không phải load lại toàn bộ website để thực hiện một thao tác nào đó.

Web 3.0 là gì?

Nhu cầu của con người luôn tăng lên. Trong bối cảnh internet được phổ biến rộng rãi, Web 2.0 không còn đủ sức đáp ứng cho yêu cầu của người dùng lúc này. Họ không chỉ cần tương tác với trang web, họ còn cần sự nhanh chóng và tiện lợi nhất có thể mà thậm chí không cần phải thao tác nhiều.

Và giải pháp đã xuất hiện, nó đề cập đến việc tiêu chuẩn hóa các website nhằm giúp dữ liệu được thống nhất, giúp cho việc trao đổi dữ liệu trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn.

Semantic Web (mạng ngữ nghĩa) là một phong trào do Hiệp hội World Wide Web (W3C) dẫn đầu nhằm tiêu chuẩn hóa các định dạng dữ liệu chung trên Internet để giải quyết những vấn đề của Web 2.0. Phong trào này khuyến khích các trang web xuất bản nội dung có ngữ nghĩa bao hàm, hướng đến mục tiêu chuyển đổi các nội dung không có cấu trúc, hoặc bán cấu trúc thành “dữ liệu web” có giá trị. Phong trào Semantic Web này được gọi là Web 3.0. Kết quả sẽ là những trang web thông minh, kết nối vạn vật (Internet of Things) và hòa nhập với nhau.

Tất nhiên là, để cả người dùng và máy móc có thể tương tác được với dữ liệu, các chương trình phải hiểu được dữ liệu, hiểu ngữ nghĩa lẫn ngữ cảnh của một văn bản. Với suy nghĩ này, Web 3.0 có thể sẽ phát triển được dựa trên hai cơ sở là Semantic Web và Trí tuệ nhân tạo (AI).

Web 3.0 và Blockchain có liên quan gì với nhau?

Semantic Web vẫn chưa giải quyết được một vấn đề “nhức nhối” của Internet, đó là tình trạng ăn cắp dữ liệu. Người dùng hiện nay vẫn chưa thể bảo vệ được dữ liệu của mình, cũng như không thể bảo toàn giá trị gốc của dữ liệu. Kiến trúc dữ liệu của internet trong 30 năm nay đều lưu trữ trên máy tính độc lập mà không phải là một mạng lưới, điều này khiến cho người dùng không thể kiểm soát dữ liệu của mình từ khi nó được gửi đi, họ sẽ rất khó để biết dữ liệu của họ sẽ được dùng cho việc gì. Trong thời buổi hiện nay, dữ liệu cá nhân của bạn là thứ đáng giá nhất trên internet. Bạn có thể thấy sự lớn mạnh của Google hay Facebook, lý do bởi họ có dữ liệu cá nhân của hàng tỷ người dùng, nó tỷ lệ thuận với sự mở rộng và phát triển của họ.

Trước tình trạng đó, công nghệ blockchain như là một động lực để các nhà phát triển tạo ra thế hệ internet tiếp theo – Web 3.0. Cụ thể hơn, blockchain thay đổi cách thức dữ liệu được lưu trữ và quản lý. Người dùng có thể trao đổi dữ liệu mà không cần trung gian, có thể biết được hành trình của dữ liệu trên mạng lưới chung, bảo vệ được dữ liệu cũng như giá trị của dữ liệu. Nền tảng của những website được vận hành theo mô hình này được gọi là nền tảng Web 3.0 phi tập trung.

Lưu ý rằng, những điều chúng tôi nói đến ở trên không phải là định nghĩa Web 3.0, trên thực tế là nó chưa có một định nghĩa nào là chính xác hoàn toàn. Semantic Web hay Web phi tập trung mới chỉ là những phương hướng phát triển mà nhiều người cho rằng đó sẽ là thế hệ web tiếp theo mà thôi. 

Web 3.0 sẽ sử dụng những công nghệ nào?

Web 3.0 sẽ là kết quả của sự kết hợp giữa các công nghệ web hiện nay cùng với những công nghệ tiên tiến như Blockchain, AI. Nó sẽ là một phiên bản nâng cấp từ các tiền thân của nó là Web 1.0 và 2.0. Chúng ta sẽ đi qua tuần tự các nền tảng công nghệ của Web 1.0, 2.0 và sau đó mới đến Web 3.0.

• Web 1.0: Còn được gọi là Static Web, đó là internet đầu tiên đáng tin cậy vào những năm 1990. Nó cung cấp cho người dùng quyền truy cập thông tin, và không có gì khác nữa. Web 1.0 không có thuật toán để sàng lọc thông tin, vậy nên người dùng sẽ gặp khó khăn khi tìm kiếm các thông tin liên quan. Hơn nữa, nội dung chỉ được tạo bởi một số ít người có thẩm quyền.
• Web 2.0: Nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ web như Javascript, HTML5, CSS3,… Mạng xã hội đã xuất hiện và định hình khái niệm Web 2.0. Các startups đã xây dựng các nền tảng web có thể tương tác như Facebook, Youtube, Wikipedia và rất nhiều nền tảng khác. Và đương nhiên, đặc trưng của mạng xã hội là người dùng có thể tự sản xuất nội dung và phân phối nó trên nhiều nền tảng khác nhau.
• Web 3.0 (chưa ra mắt): Đây sẽ là giai đoạn tiếp theo của internet, áp dụng công nghệ AI và học máy (machine learning) – internet sẽ trở nên thông minh hơn, có thể xử lý thông tin với trí thông minh gần giống con người, có thể hỗ trợ, đáp ứng nhu cầu của riêng từng người, phân phối nội dung phù hợp đến thẳng mọi người dùng internet.

Các tính năng tiêu biểu của Web 3.0

Ubiquity (tính phổ biến)

Ubiquity có nghĩa là internet sẽ có-khả-năng có mặt ở khắp mọi nơi. Web 2.0 đã có tính phổ biến, nó giúp cho bất kỳ ai cũng có thể truy cập internet nếu có điện thoại thông minh hay máy tính. Web 3.0 sẽ đưa điều này tiến thêm một bước nữa, không chỉ tập trung vào điện thoại thông minh hay máy tính nữa mà còn có thể kết nối với vạn vật với công nghệ IoT. Có thể nói  trong tương lai sẽ có vô số thiết bị thông minh mới xuất hiện.

Semantic Web

Semantic nghiên cứu về mối quan hệ giữa các từ ngữ, Semantic Web cho phép máy tính phân tích vô số nội dung, giao dịch và liên kết giữa con người với nhau. Từ đó, internet có thể hiểu ngữ nghĩa và cảm xúc người dùng bằng cách phân tích dữ liệu, người dùng sẽ có trải nghiệm internet tốt hơn nhờ sự liên kết trong dữ liệu được nâng cao.

Trí tuệ nhân tạo

Wikipedia định nghĩa AI là trí thông minh do máy móc thể hiện. Như phân tích Semantic Web ở trên, Web 3.0 có thể đọc – hiểu được cảm xúc, nên nó sẽ tạo ra những máy móc thông minh. Web 2.0 cũng có thể làm được điều này, nhưng nó mang tính chủ quan hơn do được thực hiện bởi con người, nó tạo cơ hội cho các hành vi sai trái như thiên vị, gian lận,… Web 3.0 dựa trên AI, vì thế khi AI tiến bộ, nó sẽ cung cấp cho người dùng những dữ liệu được sàng lọc tốt nhất mà không thiên vị.

Spatial Web (Web không gian) và Đồ họa 3D

Có một số người cho rằng Web 3.0 sẽ xóa nhòa ranh giới giữa kỹ thuật số và thực tế, họ gọi nó là Web không gian. Với sự tiến bộ của công nghệ đồ họa, thế giới ảo ba chiều hay đồ họa 3D đã xuất hiện và góp phần định hình Web 3.0. Vượt trội hơn so với 2D, đồ họa 3D cho trải nghiệm “đắm chìm” sâu hơn, nó có thể được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực như bất động sản, y tế, thương mại điện tử,…

Ứng dụng Web 3.0

Mọi người đặt tiêu chuẩn cho Web 3.0 là sự thông minh và cung cấp cho người dùng đúng thứ mà họ cần. Một số công ty như Amazon, Apple và Google đã xây dựng hoặc chuyển đổi sản phẩm của họ thành các ứng dụng internet 3.0. Cần phải lưu ý rằng những ứng dụng này vẫn đang ở giai đoạn đầu, có nghĩa là vẫn còn rất nhiều thứ phải cải thiện và Web 3.0 thực sự có lẽ sẽ khác xa so với hiện tại. Chúng ta sẽ nói về hai ứng dụng sử dụng công nghệ Web 3.0 nổi tiếng hiện nay là Siri và Wolfram Alpha.

Siri

Trợ lý AI điều khiển bằng giọng nói của Apple (Siri) đang ngày càng thông minh hơn. Nó sử dụng tính năng nhận diện giọng nói, kết hợp với AI để thực hiện các câu lệnh phức tạp từ từng người dùng khác nhau.

Ngày nay, Siri và các trợ lý AI khác như Alexa của Amazon và Bixby của Samsung có thể hiểu các yêu cầu như “cửa hàng bánh mì kẹp thịt gần nhất ở đâu” hay “đặt lịch hẹn với Sasha Marshall lúc 8 giờ sáng mai” và ngay lập tức đưa ra thông tin hoặc hành động phù hợp.

Wolfram Alpha

Wolfram Alpha là một “công cụ kiến thức tính toán” trả lời trực tiếp các câu hỏi của bạn bằng cách tính toán. Khác với Google, nó không cung cấp cho lệnh tìm kiếm một loạt các trang web, mà sẽ cung cấp đầy đủ thông tin bao gồm số liệu, mô tả chi tiết hay thậm chí là lịch sử của một vấn đề nào đó. Đó chính là sự khác biệt giữa Web 2.0 và Web 3.0.

Những nhược điểm trước mắt của Web 3.0

Tốc độ chậm

Internet phi tập trung có khả năng bảo mật và chống lỗi tốt hơn nhưng đồng thời nó cũng có tốc độ chậm hơn do phải chạy các nút xác thực.

Không thân thiện với người dùng mới

Hiện nay, đa số các công nghệ phi tập trung đều chưa thân thiện với người dùng. Họ phải có hiểu biết nhất định về blockchain thì mới có thể sử dụng.

Quá trình chuyển đổi từ web truyền thống sang web phi tập trung không thể là bước “nhảy vọt”, nó sẽ phải diễn ra từ web truyền thống → web phi tập trung một phần → phi tập trung hoàn toàn, điều đó tạo điều kiện cho người dùng kịp thích ứng.

Internet của tương lai có thể sẽ là phi tập trung, tuy nhiên không có nghĩa là các hệ thống tập trung phải loại bỏ hoàn toàn, bởi vì chúng vẫn rất cần thiết.

Nhiều dữ liệu rác

Dữ liệu trên blockchain là tồn tại mãi mãi, điều đó khiến cho blockchain ngày càng nặng hơn. Hơn thế nữa, công nghệ Blockchain yêu cầu mỗi nút phải tải toàn bộ dữ liệu Blockchain về khiến cho tổng dung lượng của Blockchain trên toàn mạng lưới càng kinh khủng. Ví dụ như Blockchain của Ethereum, nó đã đạt kích cỡ 300 Giga byte vào ngày 19 tháng 9.

Khả năng mở rộng

Tính bảo mật của một hệ thống phi tập trung vừa là điểm mạnh vừa là điểm yếu, nó không thể tùy ý mở rộng như một hệ thống tập trung. Những blockchain đời đầu của Bitcoin hay Ethereum có khả năng mở rộng cực kỳ kém, vì thế nên các hệ thống blockchain này thường xuyên bị tắt nghẽn. Đây là một vấn đề lớn mà Web 3.0 cần giải quyết trước khi trở thành thực tế và phổ biến rộng.

Những ưu điểm của Web 3.0

Không cần trung gian

Vì trên một mạng lưới phi tập trung, tất cả dữ liệu đều được giao dịch và trao đổi trực tiếp mà không phải phụ thuộc vào một bên thứ ba như Facebook hay Paypal, điều này sẽ giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch.

Ngăn chặn vi phạm dữ liệu.

Dữ liệu trên mạng phi tập trung được chính người dùng kiểm soát, vì vậy rất khó để hackers tấn công, trừ khi hắn đủ khả năng khống chế toàn bộ mạng lưới. Những công ty như Google hay Facebook cũng sẽ tìm cách sử dụng hiệu quả dữ liệu của bạn để tạo ra doanh thu, họ sẽ không bán nó cho bên thứ ba để kiếm lợi nhuận.

Dữ liệu không bao giờ biến mất

Video mà bạn yêu thích, hay thậm chí là đoạn chat quan trọng của bạn sẽ không thể nào biến mất trên Web 3.0 cho đến khi nào internet ngừng hoạt động. Bởi vì không ai có quyền truy cập vào chúng và xóa đi.

Dịch vụ 24/7

Các dịch vụ trên Web 3.0 không được quản lý bởi một máy chủ cố định, các dịch vụ sẽ luôn hoạt động bất kể khi nào internet còn hoạt động. Công việc của bạn sẽ không bao giờ bị ngắt quãng giữa chừng vì sự cố mất điện hay máy chủ bị tấn công.

Kết nối thông minh

Khả năng gắn thẻ ngữ nghĩa của Web 3.0 giúp cho internet trở nên thông minh và liên kết hơn. Người dùng có thể sử dụng các thiết bị kết nối internet gắn thẻ ngữ nghĩa để được cung cấp website phù hợp, trực quan và cá nhân hóa trải nghiệm hơn. Đó là thành quả của sự kết hợp giữa IoT và công nghệ AI.

Lời kết

Chúng ta sẽ chưa thể chắc chắn khi nào Web 3.0 được đưa vào sử dụng phổ biến. Nhưng chúng ta có quyền đặt niềm tin vào một mạng internet mới – nơi mà ai cũng có quyền sở hữu và quản lý dữ liệu của chính mình, khi đó những ông lớn như Facebook hay Google sẽ phải trả tiền cho dữ liệu cá nhân của chúng ta.

Hy vọng những thông tin mà Tech Town mang đến sẽ hữu ích đối với bạn.

Tech Town có thể biến ý tưởng phần mềm của bạn thành hiện thực, hãy liên hệ với chúng tôi để trao đổi về ý tưởng của bạn.

---

TECH TOWN – GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ CHO DOANH NGHIỆP CỦA BẠN

LIÊN HỆ:

📞Phone: +84 81-716-0331

🌐Website: https://techtown.asia

📧Email: info@techtown.asia

📍Địa chỉ: L17-11, Tầng 17, tòa nhà Vincom Center, số 72 Lê Thánh Tôn, p. Bến Nghé, quận 1, Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam

– Văn phòng đại diện tại Nhật Bản: Floor 7, Honmachi Minami Garden City, 3-6-1 Kitakyuhoji Machi, Chuo-Ku, Osaka, 541-0057, Nhật Bản

– Văn phòng đại diện tại Hoa Kỳ: 10802 Capital Ave, Garden Grove, CA 92843, United States

– Văn phòng đại diện tại Canada: 100 City Centre Dr. Unit 206 – Level 1, Mississauga, ON, L5B 2C9